Biratabira: 2013-12

2013/12/23

Acteal, sarraskiaren XVI. urteurrenean.

Actealen (Chenaló-Chiapas) 1997ko abenduaren 22an paramilitarrek 45 pertsona akatu eta ehundik gora zauritu utzi zituzten zazpi ordu iraun zuen ekintza kriminalean. Actealeko ermitan eman zen jazoera lazgarritik 200 metrora zeuden Polizia Federalekoak ez ziren mugitu bere tokitik. Gaur bertan urtero eroritakoen omenez egiten den martxa eta ekitaldian izan gara. Gaur egun toki hau sakratua da beraientzat eta ez dute atsedenik izango krimenaren arduradun politiko eta intelektualen inpunitatearekin amaitu arte. Garbi baitago dauden frogekin Chiapas eta Mexikoko ardunadun politiko gorenen babesa eta bultzada izan zuela ekintza hark: armen banaketa, entrenamendu militarrak, poliziaren inhibizioa eta garaian Mexikoko gobernuak zeraman estrategia paramilitarra (gaur egun ere, baina intentsitate bajuago batekin eta politika asistentzialekin osatua) EZLNren gorakada poitikoa gelditzea zuen helburu. Arduradun hauek epaitu gabe jarraitzen dute, are gehiago, ardura politiko garrantzitsuak dituzte gaur egun ere.

Goizeko 5etan ohetik jaiki eta abiatu ginen San Cristobaletik. Zortziretan Actealetik 3 kilometrora dagoen San Pedro Polhórako bidegurutzean geunden. Han bertan, harrobia dago, eta gobernuak harrobiaren jabetza eta esplotazioaren inguruan zapatisten eta partidisten artean sortutako gatazka erabili zuen, besteren artean, ekintza hura azaltzeko. 9etan, San Cristobaleko artzapezpikua buruan jarrita, hasi zen martxa eta 10etan ekitaldia hasi zen 45 pertsona hauen eroritako lekuan eraiki zen plaza sakratuan. "Las Abejas de Acteal" deitutako erakunde zibilak antolatzen dute urtero ekitaldia eta beraiek irakurritako komunikatu osoa entzun dezakezue egin dugun bideoan, bertako irudiekin batera.

Benetan hunkigarria izan zen atzoko eguna guretzat. "Los Altos de Chiapas" deitutako eskualdean kokatua dago Acteal, paisaia zoragarria batean dago kokatua, mendikate eder eta bailara sakonak ikusten dira bertatik. Ekitaldian ikusten zen bizirik dagoela zauria herritarren bihotzetan. Kantua, antzerkia, komunikatuak eta meza ospatu zuten, eta hau amaituta bazkaria eta musika alaia. Musika eta dantza, bai, beraiek samina leuntzeko horrela egiten dutelako, bizitza eta heriotza ez baitaude kontrajarriak baizik eta osagarriak direlako beraientzat. 21 de Abrilen gurekin egondako militanteekin egoteko aukera ere izan genuen, ingurokoak baitira, eta ezagun eta ezezagun batzuekin ere hitzegiteko eta egoteko ere aprobetxatu genuen. Arratsaldeko bostetarako (hemen bosterdietarako iluntzen du) San Cristobalera itzuli ginen.

JARRAITU IRAKURTZEN...

2013/12/19

Atitlan

Zarautzen geundela batek esan zigun, Guatemala bisitatu behar gendula entzundakoan, Atitlan lakua ezin genuela ikusi gabe utzi. Eta arrazoi zuen. Hiru egunerako edo etorri ginen eta aste osoa pasa dugu bertan. Antigua eta Cichicastenango ikusi gabe utzi dugu, momentuz behintzat. Egun gehiago ere geratuko ginen baina Chiapas aldera bueltatu behar dugu, han baditugulako nahiko lan urte honen azken egunetarako. Baina honen inguruko kontuak hurrengo sarreretarako utziko ditugu.

Hona iritsi eta lehenengo tweet-a "Atitlan majikoa" idaztea baino ez zitzaigun bururatu. Zazpi egun beranduago konturatzen gara ez zela izan hasierako inpresioa bakarrik.. Penakin utzi behar dugu toki hau, oso gutxi ezagututa eta, txoko, ikuspegi eta ibilbide pila bat bazterrean utzita. Maya herrien erdigune garrantzitsuenetako bat izan zela ez gaitu batere harritzen, hain indartsua baita naturaren edertasuna hemen, basoak, tontorrak, sumendiak, txorien kantuak... majikoa! nola azaldu bestela?

Lakuaren zoruan bizirik diraute gaurreguneko mayen aurreko belaunaldikoek, hori diote behintzat hemen... eta zergatik ez?

Gaur egun, kolonizazio aurreko espiritualtasuna edo mundu ikuskera adierazteko era berezi hori hein handi batean galtzear dute hemengo herritarrek. Penagarria da ze erlijio zirko antolatuta daukaten hemen. Era guztietako sekta erlijiosoak aurki ditzazkezu, katolikotik aparte. Gu egon garen herrian 20 eliza ezberdin edo kontatuko ditugu eta zenbat biztanle izango ditu ba, 1000 edo 2000? Guatemalan bereziki harritu gaitu ze indartsu dauden izurrite hauek: "erlijioaren merkatua", alkoholismoa, futbola...eta pobrezia. Gaur bertan gu gauden San Pedro ondoko San Juan herrian ehunen bat emakume bilduta zegoen kamioneta txiki baten aurrean. Kamionetatik bozgorailuz bertako emakumeen zerrenda bat pasatzen ari ziren bertan aurkitzen ziren egiaztatzeko. Zertan ari ziren bati galdetuta zera erantzun digu: "es la ayuda alimentaria que nos trae el presidente de Guatemala". Ah!, dena lotuta dagoela baieztatzen dugu berehala, erlijio, alkohola eta jendea bere miserian bare mantentzeko gobernuaren "ayuda alimenticia". Mexicon bezalaxe, eta ziurrenik beste toki askotan bezela. Putreak!

Harrigarria da bai nola aprobetxatzen duten jendearen formazio eskaxa eta 80. hamarkadako eta 90. hasierako indigenen aurkako genozidioa. Kaleko pintadak, muralak, pankartak... denak edo ia denak erlijiozkoak dira,"en Dios confiamos" "solo Jesus nos salvara" etabar. Apologia kriminalagorik ez dugu hain garbi ikusi inon. Bitartean hemengo haurrek nazioarteko erakundeen datuetan elikadura eskasa dutenen artean aurreko aldean kokatzen dira eta langileek hilean 125 eurorekin, aste osoan 10 ordu egunero lan eginez, bizi behar dute. Latza egoera herrialde honetakoa.

Ah! bi gauzatxo. Aupa Amets eta aupa igeldotarrak. Eta urtarrilaren 11ean Bilbo betetzera.